پروانه موم خوار

پروانه  موم خوار (بید موم خوار یا کرم موم خوار) یکی از آفتهای کندوی زنبور عسل است که از گرده گل و بقایای بدن زنیوران مرده تغذیه می کند این پروانه معمولا  به کندوهای ضعیف حمله کرده و در بین و کناره قاب های حاوی موم های سیاه تخمریزی میکند. تخمها پس از تبدیل شدن به لارو تمام دوران لاروی از موم تغذیه کرده و در بین حجرات تونلهای ابریشمی ایجاد می کند  و به این طریق باعث انهدام و پوکه ها میشوند. وجود این آفت در کندو با مشاهده کرم های سفید نسبتا بزرگ تونلهای ابریشمی در بین حجرات قابها و همچنین پیله های سفید رنگ حاوی لارو پروانه مشخص می گردد.

روشهای پیشگیری از حمله پروانه موم خوار به کندوها:

۱-    چون این آفت معمولا به کندوهای ضعیف و کم  جمعیت حمله می کند بنابراین برای مبارزه طبیعی با آن کندوها را بایستی همیشه قوی نگهداشته و فضای کندو را به نسبت جمعیت آن تنگ نمود تا روی همه قاب ها زنبور به اندازه کافی وجود داشته باشد.
۲-    کندوها را همیشه باید تمیز نگهداشته و خرده های موم و مواد زائد و زنبوران مرده را مرتبا جمع آوری نمود
۳-    از گذاشتن کندوهای محتوی قاب بدون زنبور در محوطه زنبورستان باید اجتناب کرد
۴-    شانهای خالی قبل از انبار شدن باید بوسیله دود گوگرد یا متیل برماید ضد عفونی گردد.

روش فیزیکی مبارزه با بید موم خوار:

استفاده از سرما یکی از بهترین و احتمالا ارزانترین روش های مبارزه علیه بید موم خوار است. خصوصا اینکه در این روش خطری متوجه زنبوردار نمی شود. روش ساده و سریع استفاده از سرما ، نگهداری قاب ها در حرارت ۱۷ درجه زیر صفر به مدت دو ساعت می باشد.یا ۱۰ تا ۱۲ روز دمای صفر تا منفی دو درجه نگهداری شود.

روشهای مبارزه شیمیایی با پروانه موم خوار

جهت مبارزه با این آفت می توان در انبار موم بین قاب های خالی پاکتهای حاوی پارادی کلروبنزن قرار داد و همچنین طوری که ذکر گردید شانهای خالی را بوسیله دود گوگرد (برای هر ۱۰ متر مکعب فضا حدود ۷۰ تا ۱۴۰ گرم گوگرد) یا متیل برماید (برای هر ۱۰ متر مکعب فضا ۱۷۵ تا ۳۰۰ گرم متیل برماید) ضدعفونی نمود. روش دیگری که برای مبارزه بکار می رود استفاده از بخار سولفورو دوکربن است برای اینکار قابها آلوده را در یک کندوی خالی قرار داده و سوراخهای کندو را محکم می بندیم سپس یک ظرف محتوی مقداری سولفورو دوکربن را بالای قاب ها قرار داده و در کندو را میبندیم ، سولفورو دوکربن  بخار شده  و سبب مرگ نوزادان پروانه می شود البته این عمل باید بعد از ۱۵ روز تکرار گردد.
داروی دیگری که برای مبارزه با این آفت مصرف میگردد قرصهای دودزای استایکس (styx) است.دود حاصله از این قرص سبب کشته شدن پروانه ها ، لاروها و تخم های پروانه می گردد. طریقه مصرف بدین ترتیب است که برای هر متر مکعب از فضای انبار موم یا محل دود دادن حدود ۱۲ قرص مصرف می شود. البته باید توجه داشت که قبل از گذاشتن قابهای فوق به کندو حداقل ۲۴ ساعت باید انها را تهویه نمود.
فستوکسین از ترکیبات تدخینی است،که بصورت قرص تهیه و در لوله های آلومینیمی بفروش می رسد ، قرص ها در مجاورت هوا رطوبت جذب نموده و تدریجا تولید گاز می نماید. در صورتیکه طبقات را روبهم انبار نمائیم برای هر ۵ طبقه یک قرص کافی است. کلیه منافذ کندو و دریچه پرواز باید با ابر یا نوار چسب کاغذی مسدود کرد.گاز حاصل از تبحیر فستوکسین بسیار سمی است.
بخار اسید استیک ۸۰ درصد نوزادان و حشرات کامل بید موم خوار را در مدت یک هفته از بین می برد ولی روی نوزادن (کرمهای بزرگ) اثری ندارد. برای کشتن این نوزادان میتوان پارادی کلرو بنزن را همراه با اسید استفاده کرد. برای استفاده از اسید استیک قطعه ای نمد  یا پنبه را خیس نموده و در کف کندو قرار دهید.قابها را بعد از ۲۴ ساعت تهویه می توان استفاده کرد

کاربردهای لارو پروانه‌ی موم خوار

لارو پروانه‌ی موم خوار از تولیدات زنبور عسل نیست. این فراورده که برای کلنی‌های زنبور عسل آفت محسوب می‌شود می‌تواند برای اهداف زنبور درمانی مفید واقع شود.لارو پروانه‌ی موم خوار به طور موثر در درمان بیماری سل مورد استفاده قرار می‌گیرد. ترکیبات لارو پروانه‌ی موم خوار جدا از توانایی تخریب غشای سلولی باسیل سل، به واسطه‌ی غنی بودن از چربی‌های غیر اشباع (۴۷%) و ویتامین F داروی ویژگی حفاظت از کبد است. به همین دلیل است که این فرآورده اغلب به عنوان مکمل در درمان سل توصیه می‌شود. . این خاصیت مربوط به وجود آنزیم سرازا در آن است که می‌تواند موم را تجزیه کند.
همچنین یک سوم چربی لاروها پروانه موم خوار شامل استرول‌های خام گیاهی است. بنابراین لاروپروانه موم خوار نوعی آنتاگونیست کلسترول است که می‌تواند بر متابولیسم کلسترول موثر باشد. همچنین از لارو پروانه‌ی موم خوار می‌شود به عنوان پیشگیری کننده از بیماری‌های قلبی  عروقی استفاده کرد.